Perspektywy rozwoju rynku data center w Polsce i na świecie

Beyond.pl jest dziś właścicielem i operatorem dwóch centrów danych, ale także dostawcą usług chmurowych i Managed Services Historia firmy sięga 2005 roku, kiedy w podziemiach Starego Browaru uruchomiono Data Center 1. Aktualnie jest to obiekt klasy edge, zlokalizowany w ścisłym centrum Poznania zapewniający szybkie i bezpieczne przetwarzanie danych w niedalekiej odległości fizycznej od użytkownika końcowego.  

W 2016 roku, z uwagi na rosnące zapotrzebowanie rynku i postępującą digitalizację biznesu, został oddany do użytku kampus Beyond.pl z Data Center 2. To zupełnie inna skala i ranga obiektu centrodanowego. Ośrodek został zaprojektowany pod kątem obsługi najbardziej wymagających projektów kolokacyjnych i chmurowych dla klientów klasy enterprise z całej Europy. Mimo, iż obiekt działa ponad 8 lat nadal wyznacza trendy. Charakteryzuje się m.in. 100% ciągłością działania, najwyższym stopniem bezpieczeństwa i jednym z najkorzystniejszych parametrów wydajności energetycznej. To jedyny taki obiekt w całej UE, którego bezpieczeństwo potwierdzają dwie niezależne jednostki certyfikat ANSI/TIA-942 Rated 4 oraz norma EN 50600 Klasa 4. Biorąc pod uwagę plany ekspansji i rozbudowy kampusu Beyond.pl w Poznaniu, mamy zabezpieczony teren pod rozbudowę i przydział energii elektrycznej. Docelowo powstanie kampus o mocy 42MW. Jednocześnie będziemy uruchamiać sieć mniejszych, satelitarnych lokalizacji typu edge analogicznie do Data Center 1, dla których Data Center 2 będzie głównym węzłem obliczeniowym. 

W Polsce przez ostatnie lata centra danych rozwijały się głównie na rynku warszawskim, ze względu na regiony chmurowe Microsoftu i Google’a. Oczywiście w każdym dużym mieście w Polsce funkcjonują centra przetwarzania danych, a Poznań jest w top 3 polskich miast analizując dostępną moc obliczeniową. Rozwój branży data center napędzany jest dziś także przez zyskujące na popularności technologie AI czy Machine Learning. Co ważne, aplikacje oparte na AI są niezależne od czasu przesyłu danych, co daje polskim lokalizacjom poza stolicą duże perspektywy rozwojowe. 

Perspektywy rozwoju rynku centrów danych poza regionem FLAP-D

Rynek centrów danych stał się bardzo skondensowany i napotyka na bariery rozwoju z punktu widzenia dostępności prądu i nowych działek. Na rynku FLAP-D (Frankfurt, Londyn, Amsterdam, Paryż i Dublin) jest ciągle popyt na centra przetwarzania danych, ale coraz trudniej i drożej je budować. Rozwój AI i odejście od bliskości geograficznej uwalnia inwestycyjnie zupełnie nowe rynki, z czego np. korzysta Skandynawia oferująca odnawialną energię pochodzącą z elektrowni wodnych. Polska również musi pozycjonować się jako lokalizacja przyjazna dla tego typu inwestycji. Tę szansę wykorzystuje Beyond.pl, który na początku 2024 roku uruchomił ofertę kolokacyjną dla rozwiązań AI, uczenia maszynowego i wysokowydajnych obliczeń w nowych komorach obiektu Data Center 2. Są one dostosowane do utrzymania infrastruktur IT o wysokiej gęstości mocy.  

Centra danych wymagają ogromnych ilości energii, co w pewnych lokalizacjach jest dużą trudnością. Zarówno w Polsce, jak i Europie – prawdziwym wyzwaniem jest rezerwacja prądu. W rejonie Warszawy znalezienie działki, spełniającej wszystkie odpowiednie parametry i z dostępną rezerwacją prądu staje się coraz trudniejsze. To strategiczne wyzwanie dla stolicy, wymagające inwestycji po stronie energetyki, ale nie jest to coś, co w dłuższej perspektywie zatrzyma rynek warszawski.  

Niskoemisyjne centra danych przyszłością branży 

Dane Międzynarodowej Agencji Energetycznej mówią o 1-1,5% globalnej energii elektrycznej, jaką zużywa aktualnie sektor data center. Jednak prognoza do 2030 roku zakłada wzrost aż do 8%. Energia jest kluczem w dyskusji na temat centrów przetwarzania danych, a parasolem dla różnych zagadnień jest dekarbonizacja. Beyond.pl jako pierwszy dostawca usług data center w Polsce, przeszedł w 100 proc. na zasilanie swoich obiektów energią ze źródeł odnawialnych. Dla najbardziej wymagających klientów zabezpieczamy koszt energii elektrycznej na bazie długoterminowych umów typu PPA (Power Purchase Agreement). 

Z jednej strony centra danych muszą być w sposób ciągły zasilane energią elektryczną, z drugiej wymagają chłodzenia przez 365 dni w roku. Branża zrobiła już bardzo dużo, żeby obniżyć zużycie energii elektrycznej przez systemy chłodzenia. Należący do Beyond.pl obiekt Data Center 2 ma wskaźnik PUE (Power Usage Effectiveness) na poziomie 1.2, co oznacza, że tylko 20 proc. energii, której wymagają do pracy serwery, jest zużywana na wszelkie pozostałe systemy związane z utrzymaniem obiektu.  

Aktualnie, w kontekście efektywności energetycznej obiektów, bardzo mocno dyskutowane są sposoby odzyskiwania energii cieplej z centrów danych. Beyond.pl uruchomił odzysk ciepła w obu centrach danych. Na przykład ciepło wytworzone w komorach serwerowych w Data Center 2 ogrzewa biurowiec Beyond.pl zlokalizowany na terenie kampusu. Pracujemy też nad oddawaniem ciepła do sieci miejskiej, co pomoże operatorom w osiągnięciu własnych celów dekarbonizacji. W Irlandii z sieciami miejskimi połączone są serwerownie Amazon Web Services, a w Finlandii w podobnym modelu pracuje serwerownia Microsoft – staramy się wykorzystać te doświadczenia w Poznaniu.  

Operatorzy pracują również nad tym, aby zasilanie awaryjne opierało się na niskoemisyjnych źródłach energii. Eksperymentują z biopaliwem czy ogniwami wodorowymi. Centra danych, szczególnie jeżeli mówimy o dużych mocach, mogłyby stać się też formą magazynów energii.  

Transparentność branży data center

Bez wątpienia bardzo zmienił się sposób myślenia o centrach przetwarzania danych. Zaczynają być powoli traktowane jako część większych ekosystemów. Unijna Dyrektywa EED nakłada na centra danych obowiązek m.in. wykorzystania ciepła odpadowego, raportowania zużycia wody i wykorzystanie energii odnawialnej, co wpisuje je w szerszy obraz planowania przestrzennego. To jest dobry kierunek. Jeśli doprowadzimy do tego, żeby zasilać obiekty centrodanowe w 100 procentach energią ze źródeł odnawialnych, a na dodatek będziemy jeszcze w stanie wykorzystać generowane przez nie ciepło, to de facto centrum danych może się stać nowoczesną elektrociepłownią, dobrym sąsiadem.

BREEAM to certyfikacja, która raczej nie funkcjonuje w przypadku centrów danych. W naszym sektorze najważniejszym parametrem jest PUE, bo pozwala na dosyć proste określenie efektywności energetycznej centrum danych. Ważnym wskaźnikiem jest też WUE (Water Usage Effectiveness), który ocenia efektywność wykorzystania wody m.in. w systemach chłodzenia. Warto także wspomnieć o CUE, czyli Carbon Usage Effectiveness, opisującym ślad węglowy danego obiektu i premiującym lokalizacje wykorzystujące odnawialne źródła energii. Trzeba jednak powiedzieć, że CUE nadal nie przyjął się jako powszechny wskaźnik w codziennej analizie i nie jest powszechnie stosowany. Mamy jeszcze dwa parametry, które określają stopień odzysku ciepła ze serwerów ERE (Energy Reuse Effectiveness) oraz ERF (Energy Reuse Factor) –  jeden z nich zapewne zyska rangę rynkowego standardu. 

Trzeba mieć świadomość, że dzisiejszy rynek tak się skonsolidował, że popyt de facto pochodzi od kilku największych firm; Microsoft, Google, Amazon Web Services, ale także globalnych korporacji m.in. ze świata manufacturing, retail, e-commerce oraz oczywiście IT. Są to firmy, które mają bardzo ambitne zobowiązania środowiskowe i wymagają tego również od swoich dostawców. Oznacza to, że w praktyce obiekty centrodanowe muszą spełniać najwyższe wymagania, żeby być konkurencyjne. 

W ostatnich latach widać wzrost skali centrów danych. Do tej pory kampusy rzędu 20-40 MW wydawały się ogromne. Dziś w Europie projektowane są obiekty, które mają kilkaset megawatów, a w Stanach Zjednoczonych ogłaszane są inwestycje, których moc zaczyna być liczona – ciągle jeszcze w ułamku – ale już w gigawatach.